- Jakie opakowania są objęte kaucją i ile odzyskasz?
- Okres przejściowy - do 31 grudnia 2025 r.
- Zwrot opakowań - co musi wiedzieć klient
- System kaucyjny a kasy i drukarki fiskalne
- Integracja z systemami POS i oprogramowaniem sprzedażowym
- Podsumowanie
.png)
Od 1 października 2025 r. w Polsce zaczął obowiązywać system kaucyjny (Deposit Return Scheme - DRS). To duża zmiana zarówno dla kupujących, jak i dla właścicieli sklepów oraz punktów gastronomicznych.
Nowe zasady obejmą większość napojów sprzedawanych w butelkach plastikowych i szklanych wielokrotnego użytku, a także w puszkach metalowych. Dzięki nim państwo chce zwiększyć selektywną zbiórkę opakowań i poprawić recykling, a jednocześnie ograniczyć ilość odpadów trafiających do środowiska. Warto już teraz sprawdzić, jak przygotować swój biznes i jakie obowiązki pojawią się przy kasie fiskalnej.
Jakie opakowania są objęte kaucją i ile odzyskasz?
System obejmuje trzy główne rodzaje opakowań.
| Rodzaj opakowania | Maks. pojemność | Kaucja |
|---|---|---|
| Butelki plastikowe (PET) jednorazowe | do 3 l | 0,50 zł |
| Puszki metalowe jednorazowe | do 1 l | 0,50 zł |
| Butelki szklane wielokrotnego użytku | do 1,5 l | 1,00 zł |
Warto pamiętać, że nie wszystkie opakowania podlegają kaucji. Poza systemem kaucyjnym pozostają m.in.:
- jednorazowe butelki szklane,
- kartony po sokach,
- opakowania po produktach mlecznych (np. butelki po mleku czy kubeczki po jogurtach),
- butelki po oleju.
Takie opakowania nadal należy wyrzucać do odpowiednich pojemników zgodnie z zasadami segregacji odpadów.
Okres przejściowy - do 31 grudnia 2025 r.
Do końca roku potrwa okres przejściowy, w którym na półkach będą dostępne zarówno napoje w nowych, oznakowanych opakowaniach objętych kaucją, jak i produkty wprowadzane do obrotu jeszcze przed wejściem w życie przepisów. Dla konsumenta oznacza to konieczność świadomego wyboru. Kluczowe jest rozróżnienie:
- opakowania kaucyjne - posiadają znak systemu oraz informację o wysokości kaucji (np. 0,50 zł lub 1,00 zł),
- opakowania niekaucyjne - brak oznakowania. Za te produkty nie pobiera się kaucji i nie można jej odzyskać.
Należy je wyrzucić do żółtych pojemników przeznaczonych na tworzywa sztuczne i metale.
Zwrot opakowań - co musi wiedzieć klient
Nowy system działa na zasadzie prostego zwrotu, ale różni się od dotychczasowych rozwiązań.
Gdzie można oddać butelki i puszki?
- Duże sklepy (o powierzchni powyżej 200 m2) muszą przyjmować wszystkie rodzaje opakowań - plastik PET, puszki metalowe oraz szkło wielokrotnego użytku.
- Małe sklepy (do 200 m2) są zobowiązane do przyjmowania jedynie butelek szklanych wielokrotnego użytku, jeśli je sprzedają.
Przyjmowanie butelek PET i puszek pozostaje dla nich dobrowolne.
Czy do zwrotu potrzebny jest paragon?
Nie - to jedna z ważniejszych zmian. System jest bezparagonowy. Wystarczy, że opakowanie ma oznaczenie kaucji i czytelny kod kreskowy (EAN). Zachowanie czytelności kodu jest kluczowe, bo to właśnie opakowanie, a nie dowód zakupu, stanowi podstawę do zwrotu pieniędzy.
Jak przygotować opakowanie do oddania?
Aby zwrot przebiegł sprawnie, należy pamiętać o kilku zasadach:
- opróżnij opakowanie z napoju,
- nie zgniataj i nie uszkadzaj butelki czy puszki (logo systemu kaucyjnego i kod kreskowy muszą być widoczne),
- w butelkach plastikowych pozostaw nakrętkę - również trafi do recyklingu.
Bon kaucyjny i zwrot pieniędzy
W sklepach coraz częściej instalowane są automaty do zwrotu opakowań, nazywane recyklomatami lub butelkomatami. Po przyjęciu butelek i puszek urządzenie drukuje bon z kwotą należnej kaucji. Z takim bonem można udać się do kasy, by odebrać gotówkę. Co ważne, sklep nie może uzależniać wypłaty od dokonania zakupów - kaucja jest własnością klienta i musi zostać zwrócona na jego prośbę, bez dodatkowych warunków.
Kto finansuje system i co dzieje się z nieodebraną kaucją
Cały system finansują producenci i importerzy napojów. Środki z nieodebranych kaucji (np. gdy ktoś wyrzuci butelkę zamiast ją oddać) trafiają na utrzymanie i rozwój sieci zbiórki. Dodatkowym źródłem finansowania jest sprzedaż surowców wtórnych pochodzących z recyklingu.
System kaucyjny a kasy i drukarki fiskalne
Wprowadzenie systemu kaucyjnego DRS oznacza również zmiany w kasach i drukarkach fiskalnych. Każdy sprzedawca napojów w opakowaniach objętych kaucją będzie musiał prawidłowo naliczać opłaty, a także raportować zwroty.
Naliczanie kaucji i fiskalizacja sprzedaży
- Obowiązek pobierania kaucji dotyczy wszystkich sprzedawców (także drogerii, lokali gastronomicznych sprzedających na wynos czy automatów).
- Kaucja na paragonie zawsze musi być widoczna jako odrębna pozycja!
- Kaucja a VAT - kaucja nie wchodzi do podstawy opodatkowania VAT przy sprzedaży.
W praktyce oznacza to konieczność wdrożenia w kasach lub drukarkach fiskalnych oddzielnych kodów lub mechanizmów pozwalających rozróżnić dwie operacje:
- pobranie kaucji (np. jako dopłata/opłata kaucyjna),
- zwrot kaucji (np. rozliczenie kaucji).
Taki podział ułatwia prowadzenie prawidłowej ewidencji i rozliczeń z operatorem systemu kaucyjnego.
Czy trzeba wprowadzać różne kody dla różnych pojemności?
Jeśli w sklepie dostępne są np. butelki szklane 250 ml, 300 ml, 500 ml i litrowe, nie ma prawnego obowiązku tworzenia osobnych kodów dla każdej pojemności, ponieważ wysokość kaucji pozostaje stała (1,00 zł). Jednak z punktu widzenia logistyki i zarządzania stanami magazynowymi takie rozróżnienie może być dobrą praktyką - ułatwia późniejsze raportowanie i współpracę z operatorem systemu.
Raportowanie opakowań kaucyjnych w małych sklepach
Dla właścicieli małych sklepów (poniżej 200 m2), którzy sprzedają napoje w butelkach szklanych wielokrotnego użytku, obowiązek systemu kaucyjnego oznacza konieczność przyjmowania nie tylko własnych opakowań, ale także tzw. opakowań obcych - kupionych w innych punktach sprzedaży. Aby prawidłowo prowadzić rozliczenia, urządzenie fiskalne lub zintegrowany system POS powinien mieć funkcję generowania ,,Raportu opakowań". Taki raport powinien obejmować:
- opakowania wydane - czyli butelki sprzedane wraz z pobraną kaucją,
- opakowania przyjęte - zarówno od własnych klientów, jak i obce, oddane w ramach systemu kaucyjnego,
- saldo opakowań - rzeczywistą różnicę między butelkami wydanymi a zwróconymi, które sklep musi później rozliczyć z operatorem systemu.
Dzięki raportowi opakowań właściciel sklepu ma pełną kontrolę nad ewidencją butelek zwrotnych, unika błędów w rozliczeniach i zyskuje gotowy materiał do raportowania wymaganych danych. Nowoczesne kasy fiskalne online i systemy sprzedażowe POS oferowane przez ESC SA są już przygotowane do tego typu obsługi, co znacząco ułatwia codzienną pracę i spełnienie wymagań systemu kaucyjnego.
Rejestracja sprzedaży i zwrotów - krok po kroku
W praktyce obsługa systemu kaucyjnego przy kasie fiskalnej może przebiegać w różny sposób - w zależności od tego, czy klient kupuje napoje, zwraca opakowania czy rozlicza bon. Oto najczęstsze scenariusze:
Jak wygląda sprzedaż produktu z kaucją?
- Klient kupuje napój objęty systemem.
- Na paragonie muszą pojawić się dwie oddzielne pozycje:
- produkt (np. ,,Woda mineralna 1,5 l - 2,99 zł"),
- kaucja (np. ,,Kaucja za butelkę - 0,50 zł").
- Kwota kaucji nie wchodzi do podstawy opodatkowania VAT.
Jak przebiega zwrot w butelkomacie?
- Klient wkłada butelki lub puszki do automatu.
- Urządzenie skanuje kod kreskowy i weryfikuje również na podstawie logo systemu kacyjnego, czy opakowanie podlega kaucji.
- Automat drukuje kupon z wartością należnej kaucji.
- Z takim kuponem klient udaje się do kasy, gdzie może otrzymać gotówkę.
- Kupon jest jednorazowy - system nie pozwala na ponowne użycie tego samego kodu.
Zwrot butelek w kasie sklepu - jak wygląda procedura?
- Klient oddaje opakowanie bezpośrednio pracownikowi sklepu.
- Kasjer weryfikuje czy opakowanie objęte jest systemem kaucyjnym oraz czy spełnia wymagania (tzn. nie jest pogniecione, logo systemu i kod są czytelne) i rejestruje zwrot w systemie kasowym jako rozliczenie kaucji.
- Klient otrzymuje gotówkę lub zwrot na kartę.
- Operacja nie jest księgowana jako sprzedaż ujemna, ale jako osobna transakcja zwrotu kaucji.
Czy można oddać butelki przy okazji zakupów?
- Klient oddaje kilka opakowań do butelkomatu, odbiera bon, a później kupuje nowe produkty.
- Bon z butelkomatu może być użyty jako forma płatności.
- Na paragonie widnieją zarówno pozycje sprzedaży, jak i informacja o rozliczeniu bonu kaucyjnego.
Integracja z systemami POS i oprogramowaniem sprzedażowym
System kaucyjny to nie tylko zmiana dla urządzeń fiskalnych - dotyczy również oprogramowania POS. Nowoczesny POS powinien zapewnić:
- pełną integrację z kasą fiskalną, aby kaucje były prawidłowo naliczane i raportowane,
- obsługę zwrotów bez paragonu, także opakowań spoza bazy towarowej sklepu - na podstawie kodu EAN i znaku systemu,
- emisję i rozliczanie bonów kaucyjnych, z możliwością spieniężenia ich w kasie lub wykorzystania jako płatność,
- szczegółowe raportowanie wydanych i zwróconych opakowań (najlepiej z podziałem na kody EAN), co ułatwia rozliczenia z operatorem systemu,
- wsparcie w logistyce - np. generowanie raportów odpowiadających zebranym frakcjom opakowań.
Podsumowanie
System kaucyjny to zmiana, która dotknie zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców. Dla sklepów i punktów gastronomicznych oznacza konieczność dostosowania kas fiskalnych, wdrożenia odpowiednich kodów produktów oraz przygotowania procedur zwrotu kaucji. Im wcześniej przygotujesz urządzenia fiskalne i zaktualizujesz procedury, tym łatwiej unikniesz błędów księgowych i problemów przy rozliczeniach.
.png)
